fo / en

Category: Tíðindi

  • LÍV hevur longt stuðulsavtaluna við Rescue LÍV

    LÍV hevur longt stuðulsavtaluna við Rescue LÍV

    Við nýggju avtaluni er LÍV framvegis høvuðsstuðul hjá Rescue LÍV.
    Stuðuls- og samstarvsavtalan hevur til endamáls at stuðla virkseminum hjá bjarginarbátinum Rescue LÍV og tryggja, at raksturin av bátinum er í tryggari legu.

    Nýggja avtalan er fyri árini 2025 og 2026.
    Vit fegnast um at vera høvuðsstuðul og gleða okkum til eitt framhaldandi gott samstarv við Rescue LÍV.

    Á myndini: Michael Thomsen, Rescue LÍV og Jan Jakobsen, LÍV

  • Havnar Handverkarafelag og LÍV hava gjørt nýggjan sáttmála

    Havnar Handverkarafelag og LÍV hava gjørt nýggjan sáttmála

    LÍV verður eisini samlagstryggingarveitari hjá Havnar Handverkarafelag næstu fimm árini. Tað er greitt, eftir at partarnir hava gjørt nýggjan sáttmála

    Havnar Handverkarafelag hevur havt útboð av sínum samlagstryggingarsáttmála, har felagið aftur hevur valt LÍV til sín veitara. Tað vil siga, at LÍV er tryggingarveitari hjá Havnar Handverkarafelagi og fýra øðrum feløgum, sum Havnar Handverkarafelag umboðar. Tey eru: Vágs Handverkarafelag, Tvøroyrar Handverkarafelag, Skála Handverkarafelag og Grafiska Yrkisfelagið.

    “Hetta frøast vit um á LÍV, tí hetta staðfestir, at LÍV er á rættari kós við kappingarførum prísum og tryggingum. LÍV sær fram til samstarvið næstu fimm árini og takkar fyri álitið okkum er litið upp í hendur” sigur Jan Jakobsen, stjóri á LÍV.

    Sáttmálin millum Havnar Handverkarafelag og LÍV er galdandi í fimm ár. Limirnir í Havnar Handverkarafelagi og hinum feløgunum fáa m.a. hesar tryggingar:

    –        við deyða

    –        við deyða hjá hjúnafelaga/sambúgva

    –        við ávísum hættisligum sjúkum hjá sær sjálvum ella børnum undir 21 ár

    –        hoyritól

    –        inngjaldstrygging

    –        Fulnaður fyri terminala sjúkuavgerð, sum fyrsta fakfelagið í Føroyum

    Samhaldsfasta skipanin tryggjar øllum limunum einfalda og ómaksleysa atgongd til tryggingar hjá feløgunum.

    “Eitt høvuðsendamál hjá felagnum er at veita limunum góð tryggingarviðurskifti. Hetta metir felagið seg hava nátt við nýggju avtaluni, sum eisini gevur limunum nýggjar møguleikar” sigur Eli Brimsvík, formaður í Havnar Handverkarafelag.

    Limirnir í Havnar Handverkarafelagi og hinum fýra feløgunum kunnu síggja sínar tryggingar við at innrita á kundaportalin MíttLÍV hjá LÍV við samleikanum.

    Sáttmálin er galdandi frá 1. januar 2025

  • LÍV ER HØVUÐSSTUÐUL HJÁ BÓKAKLUBBANUM Í FØROYUM

    LÍV ER HØVUÐSSTUÐUL HJÁ BÓKAKLUBBANUM Í FØROYUM

    LÍV og Bókaklubbin hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags skrivaðu í dag undir trý ára avtalu, sum inniber, at LÍV er høvuðsstuðul hjá Bókaklubbanum í Føroyum.

    Bókaklubbin arbeiðir miðvíst við at geva børnunum spennandi og viðkomadi bøkur á føroyskum máli.
    Sum limur í bókaklubbanum fær man átta bøkur um árið og fært tú altíð eina bók, sum hóskar júst til tín.
    Lesing er við til at stimbra málmenningina hjá børnum og hetta stuðlar bókaklubbin undir við frá ungum árum av og heilt upp til tannárini.
    Eins og lesing frá ungum árum er við til at menna málið, so er hetta eisini við til at betra um lesihugin, hugsavning, hugflogið og persónliga menning hjá børnum, hetta er ein av grundleggjandi pørtunum av trivnaði og heilsu hjá børnum.

    LÍV fegnast um at vera høvuðsstuðul hjá Bókaklubbaum í Føroyum og gleða vit okkum til eitt gott samstarv við Bókaklubban hjá Bókadeild Føroya Lærarafelags.

  • Marknaðarkunning fyri oktober 2024

    Marknaðarkunning fyri oktober 2024

    Væntaður Trump-sigur gav rentuvøkstur og styrktan dollara

    Longu renturnar hækkaðu enn meira í oktober og høvdu við sær tap á flestu lánsbrøvum. 
    Tapini liggja millum -0,2% á stytru lánsbrøvunum og -1 til 3% á longru lánsbrøvunum. Bara 
    vinnulánsbrøv við lægst kreditvirði, tað eru high yield lánsbrøv, sum minna nakað um 
    partabrøv, vuksu í virði. Av tí at rentan lækkaði fyrr í ár, hava øll sløg av lánsbrøvum havt 
    meðalgóð avkøst upp á 2-5,5% – tó ikki tey longu donsku lánsbrøvini, sum hava mist millum 
    0,3-0,5% í ár.

    Altjóða partabrøv kastaðu bert 0,5% av sær í oktober, men við tí helt góða gongdin 
    undanfarnu mánaðirnar fram. Donsk og norðurlendsk partabrøv fullu nakað afturum, eftir at 
    avkastið í oktober lækkaði góð 4% og ársavkastið 4,5%.

    Í oktober hækkaði virðið á dollaranum og kryptogjaldoyrum, samstundis sum gullprísirnir 
    settu met og oljuprísirnir fullu. Ein sterkur dollari og vaksandi renturnar eru ein keðilig 
    samanseting, sum eisini gav eitt hall í oktober á lánsbrøvum á teimum nýggju 
    marknaðunum. Summir av hesum marknaðunum, s.s. Brasil, stríðast eisini við at halda 
    inflatiónini niðri, og tað órógvar enn meira.

    Trump á øllum fíggjarmarknaðinum – og so Kina

    Serliga batnandi veljarakanningarúrslit hjá Donaldi Trump og økt sannlíkindi fyri, at hann fór 
    at blíva valdur, gjørdu sítt til, at broytingar vóru á fíggjarmarknaðunum í oktober, og 
    harafturat betri tøl enn væntað í kinesiska og amerikanska búskapinum. 
    Nú er Trump valdur til forseta, og reaktiónin á fíggjarmarknaðunum fyrstu dagarnar eftir 
    valsigurin kunnu sigast at vera sama gongd, sum ábendingarnar í oktober góvu. Nú við størri 
    megi, tí óvissan um valúrslitið í USA er burtur, og tað er í sjálvum sær positivt. Men eisini tí 
    at Trump allarhelst fær meiriluta í Kongressini og kann harvið uttan mótstøðu føra tann 
    politikk, sum honum lystir.

    • Partabrøv eru vaksin, men fyri tað mesta í USA og nakað minnið ella als ikki uttan fyri 
      USA, tí roknað verður við færri lógum fyri vinnulívið, lægri skattum og lagaligari 
      fíggjarpolitikki og hægri amerikanskum tolli. Serliga smá amerikansk partabrøv, tøknifyritøkur og bankapartabrøv eru vaksin. Men íleggjararnir eru eisini ørkymlaðir um, at 
      størri hall á fíggjarlógini og handilskríggj kunnu elva til størri inflatión, hægri rentur og 
      kann oyðileggja vinningin hjá fyritøkunum. Útrokningar vísa, at ætlanirnar hjá Trump
      um at leggja revsitoll á vørur úr Kina fara í sjálvum sær at økja um inflatiónina í USA 
      við heili 2 prosentstigum, sum er ein skelkur fyri bæði búskapin og parta- og 
      lánsbrævamarknaðin;
    • Kursurin á lánsbrøvum er lækkaður lutfalsliga nógv, tí nú Trump fer aftur í Hvítu 
      húsini, økist vandin fyri størri inflatión í 2025/26. Tað fellur ikki í góða jørð á 
      lánsbrævamarknaðinum. Serliga longu lánsbrøvini hava kastað lítið av sær, meðan 
      vinnulánsbrøvini hava klárað seg lutfalsliga væl. Men veksur inflatiónin, rakar tað øll 
      sløg av lánsbrøvum upp á tann ringa mátan;
    • Gjaldoyra: Dollarin er styrktur enn meira, meðan yuan, evran, pundið og jennurin eru 
      viknað, tí væntað verður, at Trump-stjórnin fer at føra strangari handilspolitikk móti 
      bæði Kina, Evropa og Japan, so eitt av teirra aftursvarum er at minka um gjaldoyrað;
    • Rávørur: Oljuprísirnir hava verið støðugt lækkandi, tí roknað hevur við, at Trump fer 
      at økja um oljuframleiðsluna næstu árini;

      Fíggjarmarknaðirnir eru sostatt í ferð við at tillaga seg til, at heimsbúskapurin flytur seg frá 
      Gull-lokk støðuni við meðalvøkstri og lítlari inflatión til eina støðu við bráðvøkstri í inflatión 
      ein sokallað “Inflationært boom”-støðuna við størri vøkstri og óvissu um inflatiónina. 
      Næstu mánaðirnar fara fíggjarmarknaðirnir at halda vakið eyga við útmeldingunum frá 
      Trump og hansara fólki, og dentur verður serliga lagdur á fýra øki: fólkaflyting, tolltakstir, 
      geopolitikk og skatt. Og fíggjarmarknaðirnir fara at reagera út frá tí, sum verður fráboðað.


    Bjartskygdar og svartskygdar støður fyri Trump 2.0 og 2025

    Tá ið tað kemur til, hvat vit kunnu vænta av Trump 2.0 – tað er seinna forsetaskeiðið hjá 
    Donaldi Trump – eru íleggjararnir farnir í tvær legur. Eina bjartskygda legu og eina 
    svartskygda. Tey bjartskygdu vænta størri vøkstur og vinning hjá fyriøkum, sum fer at lyfta 
    partabrævakursirnar upp í nýggjar hæddir. Tey vóna eisini, at ein størri avtala við Kina kann 
    gera enda á stríðnum í Ukraina, og harvið koma okkum undan einum altjóða handilskríggi. 
    Tey svartskygdu óttast harafturímóti fyri størri og óstøðugari inflatión og hægri rentum, sum 
    kunnu fáa bústaðar- og partabrævamarknaðirnar at støkka og elva til minni fíggjarligan 
    vøkstur og størri geopolitiskan ófrið.

  • TIL SØLU ELLA LEIGU

    TIL SØLU ELLA LEIGU

    Skrivstovubygningurin hjá LÍV til sølu ella leigu.

    Í samband við, at Tryggingarfelagið LÍV flytir sítt virksemi í nýtt høvuðssæti á sumri 2025, eru verandi hølir hjá LÍV til sølu ella til leigu.

    Talan er um ognirnar á matr.nr. 565 og 567 í Tórshavn.

    Aðalmálið er at selja ognirnar, men um nøktandi keypsboð ikki fæst, verða ognirnar leigaðar út. Tað stendur LÍV frítt at velja millum møguliga sølu ella leigu.

    Keypsboð ynskjast innan 15/12-2024.

    Áhugaði – bæði keyparar ella leigarar – vera biðin at venda sær til advokat Kára Davidsen á kda@faroelaw.fo, viðm: Kopargøta 1., ella á tlf. +298 22 12 78.

  • Marknaðarkunning fyri september 2024

    Marknaðarkunning fyri september 2024

    Positiv avkøst á bæði parta- og lánsbrøvum í september

    Eins og í august var órógv á altjóða fíggjarmarknaðunum, tí ótti var fyri einum fíggjarligum niðurtúri. Men órógvið hæsaði skjótt av, og mánaðurin endaði við positivum avkøstum á bæði partabrøvum og lánsbrøvum

    Altjóða partabrøv vuksu við 1,4 prosentum og eru nú vaksin heili 17,4 prosent síðan um hesa tíðina í fjør. Vøksturin er breiðari grundfestur nú enn í vár, tí tá kom allur vøksturin frá teimum sjey stóru partabrøvunum í USA, tey sokallaðu Magnificent-7. Í september hækkaðu aðrir marknaðir eisini – serliga partabrøv – eins og búskaparlig framgongd var í fleiri geirum.

    Á lánsbrævamarknaðinum fall rentan á bæði teimum longu og stytru lánsbrøvunum, og tað gav vinning upp á 0,7-1,2 prosent, sum er nógv upp á bara ein mánað fyri tey lutfalsliga tryggu lánsbrøvini.

    Dollarin viknaði enn meira, og tað gagnaði serliga lánsbrøvunum á marknaðunum í menningarlondum, sum høvdu ein vøkstur upp á 1,6 prosent. Virkislánsbrævamarknaðurin stóð eisini sterkur og hevði enn eina ferð positiv avkøst. Hinvegin steðgaði vøksturin í japanska gjaldoyranum.

    Prísirnir á nógvum rávørum fóru upp í september eftir at hava verið fallandi leingi, tó ikki oljuprísurin. Prísurin á gull og silvuri hava tó verið vaksandi leingi, og prísurin á gulli setti nýtt met í september.

    Óttin fyri afturgongd minkar, rentulækkingar og kinesisk bazooka skapa góð avkøst

    Serliga tríggjar orsøkir eru til, at avkøstini í september eru góð, og at gongdin á fíggjarmarknaðinum sum heild er góð.

    Í fyrsta lagi er óttin fyri afturgongd í amerikanska búskapinum minkandi, samstundis sum hagtøl benda á, at heimsins størsti búskapur framvegis er væl fyri við einum vøkstri upp á 2,5-3 prosent og framhaldandi lítlum arbeiðsloysi.

    Í øðrum lagi eru miðbankar í stórum pørtum av heiminum í ferð við at lækka renturnar, tí inflatiónin er vorðin hóvligari nógvastaðni. Nakað óvæntað lækkaði týdningarmikli amerikanski miðbankin rentuna heili 0,5 prosentstig til 4,75-5,25 prosent, og evropeiski miðbankin er í ferð við at gera tað sama. Báðir bankar signalera, at fleiri rentulækkingar eru í væntu næstu ársfjórðingarnar. Lægri rentur minka í eygunum á íleggjarum um vandan fyri at enda í fíggjarligari afturgongd.

    Og í triðja lagi boðaðu kinesiskir myndugleikar síðst í mánaðinum frá fleiri tiltøkum fyri at stimbra kinesiska búskapin, sum ikki koyrir so væl. Seinastu tølini fyri privatnýtsluna, fastognarmarknaðin og ídnaðarframleiðsluna vísa, at búskaparligi vøksturin í Kina liggur 5 prosent undir ætlaða vøkstrinum hjá stjórnini. Tiltøkini snúgva seg serliga um at fáa tamarhald á fallandi bústaðarprísunum og partabrævakursinum.

    Fleiri avbjóðingar fyri framman

    Samansetingin av vøkstri í heimsbúskapinum og hóvligari inflatión er tað, sum vit kalla Gull-lokk-støðan. Tað er, tá vit vanliga hava bestu avkøstini og positivastu marknaðirnar.

    Higartil benda innkomnu dáturnar á, at positiva støðan fer at halda fram í fjórða ársfjórðingi, men kortini kunnu aðrar avbjóðingar væntast næstu mánaðirnar. Tað merkir ikki neyðturviliga kurstap, men kann merkja lægri avkøst í eitt tíðarskeið, sum ikki er ónatúrligt eftir góðu avkøstini fyrstu níggju mánaðirnar í ár.

    Stór óvissa valdar enn um úrslitið av amerikanska forsetavalinum. Og vandin fyri órógv eftir valið 5. november er nógv størri, um valúrslitið ikki verður góðkent frá báðum síðum, sum nógv bendir á, at tað ikki fer at verða. Royndir vísa, at fíggjarmarknaðirnir eru óróligir, so leingi sum óvissa er um úrslitið av valinum.

    Parta- og lánsbrævamarknaðurin eru á samanstoytskós. Lánsbrævamarknaðurin væntar longu munandi rentulækkingar frá miðbankunum í 2025. Men tað er bara realistiskt, um vøksturin og harvið møguleikin fyri vinningi hjá fyritøkunum, viknar. Og tað gongur beint í móti tí, sum mann væntar á partabrævamarknaðinum. Partabrævagreinarar vænta størri inntøkuvøkstur enn í undanfarnu ársfjórðingum, men hendir tað, so fara miðbankarnir helst ikki at lækka renturnar nevnivert. Komandi roknskaparsesongin, sum byrjar nakað inni í oktober, fer at siga okkum nógv um støðuna hjá ymsu fyritøkunum.

    Og so er prísásetingin á mongum parta- og virkislánsbrøvum rættiliga høg. Serliga á amerikonskum partabrøvum, meðan kinesisk partabrøv eru sera bílig og nógv onnur partabrøv liggja í miðjuni. Men hetta merkir samanumtikið, at nøkur av teimum góðu tíðindunum longu eru tikin við í børskursirnar.

  • 10 ára starvsdagur á LÍV

    10 ára starvsdagur á LÍV

    Í síðstu viku høvdu vit eina hugnaliga løtu saman við Sólvu, sum 15. september hevði starvast á LÍV í 10 ár.

    Vit eru heppin, og fegnast um, at hava so trúgv og álítandi starvsfólk!
    Vit ynskja Sólvu hjartaliga til lukku við starvsdegnum og gleða okkum til enn fleiri ár.

  • Marknaðarkunning fyri august 2024

    Marknaðarkunning fyri august 2024

    Aftur ófriður, renturnar falla og nýggir vinnarar og taparar á partabrævamarknaðinum

    Marknaðarófriðurin síðst í juli og fyrst í august hvarv skjótari enn væntað, og august mánaður endaði við smáum broytingum á partabrævasíðuni og snøggum plussum á lánsbrævasíðuni, tí renturnar hildu fram við at falla.

    Altjóða partabrøv kastaðu 0,2 prosent av sær í august, og tá ið komið var til mánaðarskiftið var vøksturin heili 15,8 prosent samanborið við august í fjør. Donsk partabrøv fullu 1 prosent í síðsta mánaði, meðan norðurlendsku partabrøvini vuksu 1,9 prosent. Tó var ein kúvending á partabrævamarknaðunum. Vinnarapartabrøvini higartil – tey sokallaðu Magnificent-7 tech úr USA (Apple, Microsoft, Nvidia, Alphabet, Amazon, Meta og Tesla) fullu nógv, meðan varligaru virkini, sum ikki eru so konjunkturviðkvom, vuksu munandi. Hetta eru virki, sum fáast við til dømis heilivág, varandi nýtslu og veitingar.

    Rentulækkingin í summar helt fram í august og hevði við sær smá avkøst á flestu donsku lánsbrøvunum og virkislánsbrøvunum við høgari kredittgóðsku. Eftirspurningurin eftir lánsbrøvum frá fyritøkum við lágari kreditmeting og lánsbrøvum á nýggjum marknaðum vaks, og tí var framgongdin 1-2 prosent, sum er nógv upp á ein mánað fyri lánsbrøv. Seinasta árið hava øll sløg av lánsbrøvum kastað millum 2 og 5 prosent av sær uttan longu lánsbrøvini, sum framvegis hava tap.

    Sum august mánaður leið, fall dollarin meira, meðan japanski jennurin og evran vuksu. Gullprísirnir vóru methøgir, meðan flestu aðrir rávøruprísir fullu – millum annað oljuprísurin.

    Síðst í august og fyrst í september var ófriður aftur á partabrævamarknaðinum. Stóru amerikonsku tøkni-partabrøvini og ein stórur partur av luksusnýtslu-partabrøvum høvdu afturgongd, og íleggjararnir fluttu seg í enn størri mun yvir til tey varligaru virkini. Samstundis fullu renturnar og oljuprísirnir enn meira.

    Hví? Ábendingar um niðurgongutíðir, sterkari jennur, ivi um vitlíki, ótti fyri búskaparligari afturgongd í USA

    Fleiri yvirskipaðar orsøkir tykjast at vera til nýggju marknaðarrembingarnar og ófriðin á marknaðunum.

    Í fyrsta lagi vísa dátur, at íleggjararnir hava lagt nógv í millum annað Magnificent7 tøkni-partabrøvini og beint øvugt, tá ið tað kemur til small cap og defensivu partabrøvini. Samstundis er japanski jennurin farin at vaksa munandi eftir at hava verið fallandi í mong ár, har japanska gjaldoyrað dúgliga hevur verið brúkt til at fíggja lánifíggjaðar íløgur. Tey noyðast nú at lata aftur, og harvið minkar váðin og sølan av íløgum.

    Í øðrum lagi eru grundleggjandi viðurskifti, tað vil siga makro-, gjaldstrots- og inntøkumyndin, sum gera seg galdandi. Seinastu tíðina er ivi sáddur, um milliardirnar av dollarum, sum eru settar í útgerð til vitlíki, fara at loysa seg? Samstundis hava nógvir roknskapir og makrotøl eisini sátt iva um vakstrarmyndina í USA, Evropa og Kina í seinnu hálvu og tískil eisini iva, um virkini fara at vinna so nógvan pening, sum íleggjararnir vænta. Hinvegin er inflatiónin fallandi, og tað fær renturnar at lækka.

    Og í triðja lagi hevur prísásetingin á fleiri vinnugeirum, sum hava klárað seg væl hetta summarið, rokkið sama høga prísstigi sum við ársenda 2021, áðrenn stóra virðisbrævafallið í 2022. Prísásetingarmunurin millum stórar og minni fyritøkur og konjunkturviðkvæmar vinnugeirar og vinnugeirar við støðugum eftirspurningi er vorðin sera stórur. Prísáseting skal skiljast sum, hvussu nógv mann sum íleggjari rindar í kursi sum partaeigari fyri at fáa lut í verandi og framtíðar vinninginum hjá einari fyritøku.

    Samanumtikið merkir hetta, at prísurin á nógvum vinnarapartabrøvum er settur til tess at økja ógvisliga um inntøkurnar næstu árini, og má prísásetingin rætt og slætt halda. Tað øvugta ger seg galdandi við teimum sløgum av partabrøvum, sum eru dragnað nakað. Her eru væntanirnar til inntøku smáar, og tí kann sleppast undan, at kursurin rapar, um nú inntøkurnar verða lægri enn væntað.

    Vøkstur, vitlíki, miðbankar og forsetaval

    Ófriðurin á partabrøvunum seinastu mánaðirnar hevur minkað nakað um váðan á marknaðinum, og tí fara meira grundleggjandi viðurskifti aftur at stýra broytingunum á marknaðunum frameftir. Tað vil siga, at dentur verður lagdur á vøkstur, inflatión, inntøku, vitlíki og menning, geopolitikk og forsetavalið í USA.

    Íleggjararnir savna seg serliga um amerikanska miðbankan, Fed. Fleiri vænta, at bankin fer at lækka rentuna munandi næsta árið, tí inflatiónin er viknað, og vøksturin í USA minkaður, og tað fer at toga ECB við og skapa bjartskygni á marknaðunum. Søguliga hava lánsbrøv kastað væl av sær, tá ið stóru miðbankarnir lækka rentuna. Hinvegin hava partabrøvini bara kastað væl av sær í slíkum tíðarskeiðum, um sleppast kann undan búskaparligari afturgongd. Um búskaparlig afturgongd var, elvdi hon til hampuliga stórt kursfall í partabrøvunum. So íleggjararnir fara at halda vakið eyga við hesum næstu tíðina.

    Harafturat fara íleggjararnir eisini at halda eyga við teknunum um, at vitlíki økir um inntøkuna hjá virkjum – til dømis í sambandi við, at Apple sjósetur sína nýggjastu iphone.

    Næstu tveir mánaðirnar verður høvuðsdentur lagdur á gongdina í forsetavalinum í USA. Beint nú er javnt í veljarakanningunum. Hvussu árinið á fíggjarmarknaðirnar verður, veldst nógv um, hvør flokkur fær meirlutan í teimum báðum kømrunum í Kongressini og harvið situr við lóggávuvaldinum í USA næstu tvey árini.

  • Marknaðarkunning fyri mai 2024

    Marknaðarkunning fyri mai 2024

    Góð gongd á partabrævamarknaðinum í mai, renturnar sveiggja nakað

    Tað var skjótt, at negativu avkøstini á bæði partabrøvum, lánsbrøvum og hárentu lánsbrøvum í apríl vendust aftur til positiv avkøst í mai. Altjóða partabrøv hækkaðu við 2,5 prosentum og er samlaði vøksturin góð 11 prosent síðani hesa tíðina í fjør. Donsk og norðurlendsk partabrøv vuksu við fýra prosentum í mai, og samlaði vøksturin í 2024 er nú eisini oman fyri 10 prosent. Tey stóru amerikonsku tøkni-partabrøvini hava eisini framgongd aftur og toga altjóða partabrævaavkøstini munandi uppeftir – tó so, eiga onnur stór partabrøv í Evropa og Asia, so sum Novo, sín leiklut í vaksandi avkøstunum. Hinvegin fullu oljupartabrøvini, sum higartil í ár eru vaksin mest, eins og oljuprísurin.

    Bæði stuttu og longu renturnar sveiggjaðu í mai, og tí eru avkøstini á stytru og longu ríkislánsbrøvunum nær við null í síðsta mánaði. Síðsta árið hava hesi annaðhvørt einki kastað av sær ella havt eitt negativt avkast upp á 3,4 prosent av rentuvøkstrinum síðani ársskiftið.

    Líka sum gongdin á partabrævamarknaðinum var góð, kann tað sama sigast um gongdina við virkis- og hárentulánsbrøvunum, sum høvdu positiv avkøst úr 0,3 upp í 1,7 prosent. Rentuvøksturin síðani ársskiftið hevur tó avmarkað avkøstini seinasta árið.

    Hví? Endurnýggjað gleði fyri vitlíki og áhaldandi trúgv upp á ”Guldlok”-støðuna

    Tað eru tvær høvuðsorsøkir til góðu gongdina í mai. Tann fyrra er frálíki roknskapurin hjá amerikanska tøknirisanum Nvidia, sum gongur á odda á vitlíkisøkinum. Hetta hevur endurskapt trúnna upp á vitlíki sum ein týdningarmikil, altjóða vakstrarmotorur.

    Tann seinna er, at hóast áhaldandi óvissu um altjóða vøkstur og inflatión, so trúgva íleggjarar framvegis upp á ”Guldlok”-støðuna, sum vit hava umrøtt fleiri ferðir. Í ”Guldlok-støðuni” er búskaparvøksturin góður, og tamarhald er á inflatiónini.

    Í mai er búskaparvøksturin í Evropa og Asia størri, meðan vøksturin í USA tykist minni enn væntað. Tilsamans geva hesi bæði ein altjóða vøkstur, sum er á einari leið. Samstundis er inflatiónin viknað so mikið, at teir fyrstu vesturlendsku miðbankarnir eru farnir at lækka rentuna – millum annað evropeiski miðbankin (ECB). ECB lækkaði rentuna við 0,25 prosentstigum niður í 3,75 prosent, men hetta er samstundis eitt tekin um, at bankin ikki er til reiðar at koma við fleiri rentulækkingum, tí tað er óvist, hvussu inflatiónin ávirkast av hægri rávøruprísum. Amerikanski miðbankin, Fed, er eisini afturhaldandi við rentulækkingum, tí enn er ikki tamarhald á inflatiónini í USA.

    Samanumtikið kann sigast, at brádliga niðurgongdin í inflatiónini er steðgað, og vandin fyri, at inflatiónin tekur dik á seg aftur, er tilstaðar. Men veikari arbeiðsmarknaðir gera sítt til at marknaðirnir varðveita trúnna uppá, at ECB og Fed kunnu fara at lækka renturnar fleiri ferðir í ár.

    Vøkstur og inflatión, forsetavalið í USA og vitlíki á breddan næstu tíðina

    Fyri at síggja tekin um, hvat fyri makrobúskaparstøðu vit eru í, fara fíggjarmarknaðirnir at halda vakið eyga við broytingum í vakstrar- og inflatiónsdátum næstu tíðina, og fyri at vita, um vit fara at síggja fleiri rentulækkingar í summar eftir fráboðanirnar frá miðbankunum.

    Eisini verður eyga hildið við altjóða geopolitisku støðuni. Gongdin í stríðnum í Miðeystri og millum Ukraina og Russland fer fyrst og fremst at ávirka fíggjarmarknaðirnar, um støðan versnar og oljuprísirnar fara at vaksa aftur. Hetta hevur verið í umbúna, men í løtuni bendir lítið á, at tað fer at henda.

    Næstu tíðina fer forsetavalið í USA í november at fylla meira. Tí valið kann elva til politiskt rumbul í heimsins størsta búskapi. Beint nú vísa veljarakanningar ein javnan valdyst millum Joe Biden og Donald Trump um forsetaembætið, men Trump hevur munin. Nógv bendir á, at dysturin um Kongressina eisini fer at verða javnur.

    Tað áhugaverdasta í kanningunum er tó, at tann óhefti RF Kennedy stendur til at fáa meira enn 10 prosent av atkvøðunum. Tað kann elva til eitt kaotiskt val, har hvørki av høvuðsvalevnunum fær ein meiriluta upp á 270 valmenn ella fleiri, sum er krav fyri at kunna verða útnevndur til forseta. Hendir tað, koma heilt serligar reglur í gildi, eitt sokallað ”Contingent election”, sum kann hava við sær, at valóvissan stendur við til í januar 2025.

    Aftur at hesum fara íleggjarar um heimin at hava eyguni við, hvussu vitlíki mennist, fyri at kunna meta um, íleggjarar fáa kaldar føtur av stóru íløgunum, sum eru gjørdar í vitlíki uttan vaksandi vinning, ella um hetta av álvara fer at síggjast aftur á botnlinjuni hjá fyritøkunum.