Category: Tíðindi

Aftur ófriður, renturnar falla og nýggir vinnarar og taparar á partabrævamarknaðinum

Marknaðarófriðurin síðst í juli og fyrst í august hvarv skjótari enn væntað, og august mánaður endaði við smáum broytingum á partabrævasíðuni og snøggum plussum á lánsbrævasíðuni, tí renturnar hildu fram við at falla.

Altjóða partabrøv kastaðu 0,2 prosent av sær í august, og tá ið komið var til mánaðarskiftið var vøksturin heili 15,8 prosent samanborið við august í fjør. Donsk partabrøv fullu 1 prosent í síðsta mánaði, meðan norðurlendsku partabrøvini vuksu 1,9 prosent. Tó var ein kúvending á partabrævamarknaðunum. Vinnarapartabrøvini higartil – tey sokallaðu Magnificent-7 tech úr USA (Apple, Microsoft, Nvidia, Alphabet, Amazon, Meta og Tesla) fullu nógv, meðan varligaru virkini, sum ikki eru so konjunkturviðkvom, vuksu munandi. Hetta eru virki, sum fáast við til dømis heilivág, varandi nýtslu og veitingar.

Rentulækkingin í summar helt fram í august og hevði við sær smá avkøst á flestu donsku lánsbrøvunum og virkislánsbrøvunum við høgari kredittgóðsku. Eftirspurningurin eftir lánsbrøvum frá fyritøkum við lágari kreditmeting og lánsbrøvum á nýggjum marknaðum vaks, og tí var framgongdin 1-2 prosent, sum er nógv upp á ein mánað fyri lánsbrøv. Seinasta árið hava øll sløg av lánsbrøvum kastað millum 2 og 5 prosent av sær uttan longu lánsbrøvini, sum framvegis hava tap.

Sum august mánaður leið, fall dollarin meira, meðan japanski jennurin og evran vuksu. Gullprísirnir vóru methøgir, meðan flestu aðrir rávøruprísir fullu – millum annað oljuprísurin.

Síðst í august og fyrst í september var ófriður aftur á partabrævamarknaðinum. Stóru amerikonsku tøkni-partabrøvini og ein stórur partur av luksusnýtslu-partabrøvum høvdu afturgongd, og íleggjararnir fluttu seg í enn størri mun yvir til tey varligaru virkini. Samstundis fullu renturnar og oljuprísirnir enn meira.

Hví? Ábendingar um niðurgongutíðir, sterkari jennur, ivi um vitlíki, ótti fyri búskaparligari afturgongd í USA

Fleiri yvirskipaðar orsøkir tykjast at vera til nýggju marknaðarrembingarnar og ófriðin á marknaðunum.

Í fyrsta lagi vísa dátur, at íleggjararnir hava lagt nógv í millum annað Magnificent7 tøkni-partabrøvini og beint øvugt, tá ið tað kemur til small cap og defensivu partabrøvini. Samstundis er japanski jennurin farin at vaksa munandi eftir at hava verið fallandi í mong ár, har japanska gjaldoyrað dúgliga hevur verið brúkt til at fíggja lánifíggjaðar íløgur. Tey noyðast nú at lata aftur, og harvið minkar váðin og sølan av íløgum.

Í øðrum lagi eru grundleggjandi viðurskifti, tað vil siga makro-, gjaldstrots- og inntøkumyndin, sum gera seg galdandi. Seinastu tíðina er ivi sáddur, um milliardirnar av dollarum, sum eru settar í útgerð til vitlíki, fara at loysa seg? Samstundis hava nógvir roknskapir og makrotøl eisini sátt iva um vakstrarmyndina í USA, Evropa og Kina í seinnu hálvu og tískil eisini iva, um virkini fara at vinna so nógvan pening, sum íleggjararnir vænta. Hinvegin er inflatiónin fallandi, og tað fær renturnar at lækka.

Og í triðja lagi hevur prísásetingin á fleiri vinnugeirum, sum hava klárað seg væl hetta summarið, rokkið sama høga prísstigi sum við ársenda 2021, áðrenn stóra virðisbrævafallið í 2022. Prísásetingarmunurin millum stórar og minni fyritøkur og konjunkturviðkvæmar vinnugeirar og vinnugeirar við støðugum eftirspurningi er vorðin sera stórur. Prísáseting skal skiljast sum, hvussu nógv mann sum íleggjari rindar í kursi sum partaeigari fyri at fáa lut í verandi og framtíðar vinninginum hjá einari fyritøku.

Samanumtikið merkir hetta, at prísurin á nógvum vinnarapartabrøvum er settur til tess at økja ógvisliga um inntøkurnar næstu árini, og má prísásetingin rætt og slætt halda. Tað øvugta ger seg galdandi við teimum sløgum av partabrøvum, sum eru dragnað nakað. Her eru væntanirnar til inntøku smáar, og tí kann sleppast undan, at kursurin rapar, um nú inntøkurnar verða lægri enn væntað.

Vøkstur, vitlíki, miðbankar og forsetaval

Ófriðurin á partabrøvunum seinastu mánaðirnar hevur minkað nakað um váðan á marknaðinum, og tí fara meira grundleggjandi viðurskifti aftur at stýra broytingunum á marknaðunum frameftir. Tað vil siga, at dentur verður lagdur á vøkstur, inflatión, inntøku, vitlíki og menning, geopolitikk og forsetavalið í USA.

Íleggjararnir savna seg serliga um amerikanska miðbankan, Fed. Fleiri vænta, at bankin fer at lækka rentuna munandi næsta árið, tí inflatiónin er viknað, og vøksturin í USA minkaður, og tað fer at toga ECB við og skapa bjartskygni á marknaðunum. Søguliga hava lánsbrøv kastað væl av sær, tá ið stóru miðbankarnir lækka rentuna. Hinvegin hava partabrøvini bara kastað væl av sær í slíkum tíðarskeiðum, um sleppast kann undan búskaparligari afturgongd. Um búskaparlig afturgongd var, elvdi hon til hampuliga stórt kursfall í partabrøvunum. So íleggjararnir fara at halda vakið eyga við hesum næstu tíðina.

Harafturat fara íleggjararnir eisini at halda eyga við teknunum um, at vitlíki økir um inntøkuna hjá virkjum – til dømis í sambandi við, at Apple sjósetur sína nýggjastu iphone.

Næstu tveir mánaðirnar verður høvuðsdentur lagdur á gongdina í forsetavalinum í USA. Beint nú er javnt í veljarakanningunum. Hvussu árinið á fíggjarmarknaðirnar verður, veldst nógv um, hvør flokkur fær meirlutan í teimum báðum kømrunum í Kongressini og harvið situr við lóggávuvaldinum í USA næstu tvey árini.

Góð gongd á partabrævamarknaðinum í mai, renturnar sveiggja nakað

Tað var skjótt, at negativu avkøstini á bæði partabrøvum, lánsbrøvum og hárentu lánsbrøvum í apríl vendust aftur til positiv avkøst í mai. Altjóða partabrøv hækkaðu við 2,5 prosentum og er samlaði vøksturin góð 11 prosent síðani hesa tíðina í fjør. Donsk og norðurlendsk partabrøv vuksu við fýra prosentum í mai, og samlaði vøksturin í 2024 er nú eisini oman fyri 10 prosent. Tey stóru amerikonsku tøkni-partabrøvini hava eisini framgongd aftur og toga altjóða partabrævaavkøstini munandi uppeftir – tó so, eiga onnur stór partabrøv í Evropa og Asia, so sum Novo, sín leiklut í vaksandi avkøstunum. Hinvegin fullu oljupartabrøvini, sum higartil í ár eru vaksin mest, eins og oljuprísurin.

Bæði stuttu og longu renturnar sveiggjaðu í mai, og tí eru avkøstini á stytru og longu ríkislánsbrøvunum nær við null í síðsta mánaði. Síðsta árið hava hesi annaðhvørt einki kastað av sær ella havt eitt negativt avkast upp á 3,4 prosent av rentuvøkstrinum síðani ársskiftið.

Líka sum gongdin á partabrævamarknaðinum var góð, kann tað sama sigast um gongdina við virkis- og hárentulánsbrøvunum, sum høvdu positiv avkøst úr 0,3 upp í 1,7 prosent. Rentuvøksturin síðani ársskiftið hevur tó avmarkað avkøstini seinasta árið.

Hví? Endurnýggjað gleði fyri vitlíki og áhaldandi trúgv upp á ”Guldlok”-støðuna

Tað eru tvær høvuðsorsøkir til góðu gongdina í mai. Tann fyrra er frálíki roknskapurin hjá amerikanska tøknirisanum Nvidia, sum gongur á odda á vitlíkisøkinum. Hetta hevur endurskapt trúnna upp á vitlíki sum ein týdningarmikil, altjóða vakstrarmotorur.

Tann seinna er, at hóast áhaldandi óvissu um altjóða vøkstur og inflatión, so trúgva íleggjarar framvegis upp á ”Guldlok”-støðuna, sum vit hava umrøtt fleiri ferðir. Í ”Guldlok-støðuni” er búskaparvøksturin góður, og tamarhald er á inflatiónini.

Í mai er búskaparvøksturin í Evropa og Asia størri, meðan vøksturin í USA tykist minni enn væntað. Tilsamans geva hesi bæði ein altjóða vøkstur, sum er á einari leið. Samstundis er inflatiónin viknað so mikið, at teir fyrstu vesturlendsku miðbankarnir eru farnir at lækka rentuna – millum annað evropeiski miðbankin (ECB). ECB lækkaði rentuna við 0,25 prosentstigum niður í 3,75 prosent, men hetta er samstundis eitt tekin um, at bankin ikki er til reiðar at koma við fleiri rentulækkingum, tí tað er óvist, hvussu inflatiónin ávirkast av hægri rávøruprísum. Amerikanski miðbankin, Fed, er eisini afturhaldandi við rentulækkingum, tí enn er ikki tamarhald á inflatiónini í USA.

Samanumtikið kann sigast, at brádliga niðurgongdin í inflatiónini er steðgað, og vandin fyri, at inflatiónin tekur dik á seg aftur, er tilstaðar. Men veikari arbeiðsmarknaðir gera sítt til at marknaðirnir varðveita trúnna uppá, at ECB og Fed kunnu fara at lækka renturnar fleiri ferðir í ár.

Vøkstur og inflatión, forsetavalið í USA og vitlíki á breddan næstu tíðina

Fyri at síggja tekin um, hvat fyri makrobúskaparstøðu vit eru í, fara fíggjarmarknaðirnir at halda vakið eyga við broytingum í vakstrar- og inflatiónsdátum næstu tíðina, og fyri at vita, um vit fara at síggja fleiri rentulækkingar í summar eftir fráboðanirnar frá miðbankunum.

Eisini verður eyga hildið við altjóða geopolitisku støðuni. Gongdin í stríðnum í Miðeystri og millum Ukraina og Russland fer fyrst og fremst at ávirka fíggjarmarknaðirnar, um støðan versnar og oljuprísirnar fara at vaksa aftur. Hetta hevur verið í umbúna, men í løtuni bendir lítið á, at tað fer at henda.

Næstu tíðina fer forsetavalið í USA í november at fylla meira. Tí valið kann elva til politiskt rumbul í heimsins størsta búskapi. Beint nú vísa veljarakanningar ein javnan valdyst millum Joe Biden og Donald Trump um forsetaembætið, men Trump hevur munin. Nógv bendir á, at dysturin um Kongressina eisini fer at verða javnur.

Tað áhugaverdasta í kanningunum er tó, at tann óhefti RF Kennedy stendur til at fáa meira enn 10 prosent av atkvøðunum. Tað kann elva til eitt kaotiskt val, har hvørki av høvuðsvalevnunum fær ein meiriluta upp á 270 valmenn ella fleiri, sum er krav fyri at kunna verða útnevndur til forseta. Hendir tað, koma heilt serligar reglur í gildi, eitt sokallað ”Contingent election”, sum kann hava við sær, at valóvissan stendur við til í januar 2025.

Aftur at hesum fara íleggjarar um heimin at hava eyguni við, hvussu vitlíki mennist, fyri at kunna meta um, íleggjarar fáa kaldar føtur av stóru íløgunum, sum eru gjørdar í vitlíki uttan vaksandi vinning, ella um hetta av álvara fer at síggjast aftur á botnlinjuni hjá fyritøkunum.